آنچه پیش رو مطالعه خواهید کرد، متن مصاحبه سرویس اقتصادی خبرگزاری ایرنا با مدیرعامل شرکت هواپیمایی چابهار است. کاپیتان سید محمد ابراهیمی نیک در تاریخ 1404/05/28 طی حکمی از سوی رامین شمسایی‌نیا مدیرعامل و نایب رئیس هیات مدیره صندوق بازنشستگی هما منصوب شد. مدیرعامل صندوق بازنشستگی هما در صدور این حکم، حفظ و ارتقای منافع بازنشستگان، افزایش بهره‌وری و سودآوری، رفع موانع گسترش ناوگان هوایی و همچنین التزام به جوانگرایی و تخصص‌گرایی را از اولویت‌های صندوق بازنشستگی هما در هواپیمایی چابهار ابلاغ کرده‌ است.

کاپیتان سید محمد ابراهیمی نیک مدیرعامل شرکت هواپیمایی چابهار، در مصاحبه خود با خبرنگار سرویس اقتصادی خبرگزاری ایرنا، ضمن خوش آمدگویی و معرفی مختصری از تاریخچه این شرکت هواپیمایی و سوابق همکاری خود با هواپیمایی چابهار، به مشکلات پیشروی این بنگاه اقتصادی و دیگر شرکت‌های ارائه دهنده خدمات نقل و انتقال هوایی اشاره کرد و از برنامه‌های خود و سیاست‌های ابلاغ شده توسط صندوق بازنشستگی هما خبر داد.

کاپیتان ابراهیمی نیک در پاسخ به پرسش خبرنگار خبرگزاری ایرنا در مورد نحوه توسعه خدمات و خطوط پروازی این شرکت و هواپیماهای آن ضمن معرفی مختصری از تاریخچه این شرکت هواپیمایی ابراز داشت: هواپیمایی چابهار یکی از شرکت‌های تابعه صندوق بازنشستگی هما است  که در واقع متعلق به بازنشستگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران است. شرکت هواپیمایی چابهار که تقریبا ۲۶ سال از زمان افتتاح آن می‌گذرد، با اختلاف قابل‌توجه بزرگ‌ترین شرکت این صندوق محسوب می‌شود و به نوعی پیشران دیگر شرکت‌های زیرمجموعه صندوق بازنشستگی هما است. این صندوق در حوزه‌های مختلف صنعت هوانوردی خدمت‌رسانی می‌کند. شرکت هواپیمایی چابهار امروزه دارای ناوگانی متشکل از سه فروند هواپیما MD-80 است که دو فروند مالکیتی و یک فروند استیجاری است.البته ۲ فروند هم در حال انجام چک های سنگین تعمیراتی می باشد

مدیرعامل هواپیمایی چابهار در ادامه به سیر تحولات و راه‌اندازی مجدد عملیات این شرکت هواپیمایی اشاره کرد و گفت: از سال ۱۴۰۱  پروازهای چابهار تحت مجوز شرکت چابهار آغاز شد. ناوگان که پیش‌تر یا بلااستفاده بود یا به اجاره دیگر شرکت‌ها داده شده بود، دوباره به خدمت گرفته شد، ساختار مدیریتی و عملیاتی ایجاد شد و فعالیت رسمی هواپیمایی چابهار از سر گرفته شد و هدف اصلی که رساندن شرکت به عملیات امن و پایدار بود محقق شد. برابر صورت‎‌های مالی سال 1402 شرکت هواپیمایی چابهار در حال حاضر 11.000 میلیارد ریال زیان عملیاتی 77.321 میلیارد ریال بدهی ارزی همراه با جرایم و همچنین 56.020 میلیارد ریال بدهی ناشی از تسهیلات در پرونده خود ثبت کرده است و هم اکنون صورت‌های مالی آن مردود شده است.

وی در پاسخ به سئوال خبرنگار در خصوص چالش‌ها و محدودیت‌های پیش‌روی این شرکت هواپیمایی بیان داشت: مانند دیگر شرکت‌های هواپیمایی، چابهار نیز با معضل فرسودگی ناوگان و کمبود پرسنل خدماتی و پروازی مواجه است. فضای سنگین تحریم علیه شرکت‌های ایرانی و محدودیت‌های امنیتی فعلی، دامنه فعالیت را چه در برنامه‌ریزی پروازهای کوتاه‌مدت، چه در طرح‌های میان‌مدت و بلندمدت کاهش داده است. در حوزه نوسازی و توسعه ناوگان، به صورت جدی و با برنامه‌ریزی، چه در کوتاه‌مدت و چه در میان‌مدت، اقداماتی انجام داده‌ایم و پنل‌های کاری طراحی شده است تا بتوانیم توان عملیاتی و خدمات شرکت را ارتقاء دهیم.

مدیرعامل شرکت هواپیمایی چابهار در ادامه در خصوص برنامه‌های توسعه ناوگان و چالش تک‌‌تایپی بودن در هواپیمایی چابهار با اشاره به اهتمام جدی مدیرعامل صندوق بازنشستگی هما برای رفع این چالش افزود: آقای شمسایی‌نیا پیش‌تر نسبت به موضوع توسعه ناوگان دغدغه داشته و برنامه‌ریزی‌هایی انجام داده‌اند تا این شرکت از مسئله «تک‌تایپی» که یکی از چالش‌های اصلی که اکنون شرکت هواپیمایی چابهار با آن روبه‌رو است، خارج شود.

وی افزود: در حال حاضر، سه فروند هواپیمای فعال در ناوگان داریم. نوع فعلی، که MD-80 است، از نظر ساختاری، عملیاتی و بازرگانی هواپیمایی بسیار مفید و کارآمد به شمار می‌آید. نرخ سوانح جهانی این مدل بسیار پایین است و از نظر ایمنی، پایه و ساختار محکمی دارد. طراحی MD-80 به دهه ۱۹۷۰ بازمی‌گردد؛ دوره‌ای که جهان در ریاضت اقتصادی به سر می‌برد و شرکت‌های هواپیمایی نیازمند پرنده‌ای بودند که با حداقل امکانات، پروازی ایمن و سودآور انجام دهد. این پیشینه باعث شده MD-80 همچنان برای عملیات ایمن و مقرون‌به‌صرفه مناسب باشد. با این حال، اگر بخواهیم به یک «اپریشن پایدار» برسیم، باید در کنار حفظ این مزایا، به سمت توسعه ناوگان و استفاده از هواپیماهای متنوع‌تر حرکت کنیم.

ابراهیمی نیک تاکید کرد: با وجود محدودیت‌های موجود، برنامه ما دو مسیر را دنبال می‌کند، گسترش ناوگان با افزودن مدل‌هایی غیر از MD-80 و همچنین حفظ و تقویت ناوگان فعلی. در این راستا، یک فروند از MD-80ها مراحل پایانی چک خود را می‌گذراند و پس از تأمین موتور، فعال خواهد شد. یک فروند دیگر موتور آن تأمین شده است.

کاپیتان ابراهیمی در پاسخ به سئوال خبرنگار در خصوص عمر ناوگان فعلی گفت: از نظر اسناد فنی و الزامات ایمنی، محدودیت خاصی وجود ندارد. اگر چک‌های دوره‌ای و تسک‌های فنی در موعد مقرر انجام شود، هواپیما هیچ محدودیت ساختاری یا ایمنی نخواهد داشت. با این حال، هرچه هواپیما مسن‌تر می‌شود، تعداد چک‌های نگهداری طبق برنامه سازنده افزایش می‌یابد و هزینه‌ها به‌صورت تصاعدی بیشتر می‌شود. از نظر ایمنی و عملیاتی، این مسئله برای مسافر مشکلی ایجاد نمی‌کند، ولی از نظر اقتصادی هزینه های بهره برداری سنگین‌تر می‌شود.

ابراهیمی تحریم‌های یکجانبه و ناجوانمردانه خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا را یکی از مهم‌ترین مشکلات ناوگان هواپیمایی کشور و هوپیمایی چابهار خواند.

وی افزود: در دنیا خرید نقدی هواپیمای نو بسیار نادر است. اغلب شرکت‌های بزرگ، خود مالک هواپیما نیستند بلکه بهره‌بردار (Operator) هستند و از لیزورهای بین‌المللی، پرنده‌ها را با قراردادهای بلندمدت بانکی تأمین می‌کنند. با توجه به اینکه شرکت‌های هواپیمایی ایرانی از نظر سوددهی و بنگاه‌داری با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند، صرفه‌ای ندارد که به سراغ خرید هواپیماهای بسیار گران‌قیمت بروند. وقتی می‌توان یک هواپیمای مناسب را با حدود ۱۰ میلیون دلار تهیه کرد، خرید یک پرنده ۵۰ میلیون دلاری منطقی نیست.

مدیرعامل هواپیمایی چابهار تأثیر هزینه‌های عملیاتی و افزایش قیمت سوخت را از دیگر چالش‌های پیشرو خواند و ابراز کرد: در شرایط فعلی، بهای سوخت و بسیاری از اقلام دیگر بالا رفته است. هر ساله افزایش محدودی در قیمت بلیت و هزینه تمام‌شده اعمال می‌شود، اما این افزایش‌ها پاسخگوی رشد هزینه‌ها نیست. این چالش از سال گذشته مطرح بود، اما امسال، به دلیل افزایش چندبرابری قیمت سوخت، شرایط سخت‌تر شد. از ابتدای سال، قیمت سوخت به‌طور ناگهانی افزایش یافت و  این جهش باعث بحران نقدینگی در بسیاری از شرکت‌ها، از جمله همین شرکت، در ابتدای سال شد.

وی در ادامه از حمایت خود از حرکت به سمت نرخ‌گذاری واقعی و رقابتی‌سازی بازار خبر داد و تاکید کرد: درخواست ما از مجموعه دولت و نهادهای نظارتی این است که بازار باید رقابتی شود و محدودیت ایجاد نشود؛ خدمات بسته به شرایط واقعی و در بستر بازار آزاد ارائه شود. خوشبختانه، سیاست دولت مستقر نیز به سمت آزادسازی اقتصادی رفته و حذف یارانه‌های پنهان را دنبال می‌کند تا یارانه‌ها به کسی برسد که واقعاً استحقاق آن را دارد. این رویکرد باید از قیمت‌گذاری دستوری فاصله بگیرد و اجازه دهد بازار، خودش نرخ را تعیین کند. ممکن است در کوتاه‌مدت چالش‌هایی ایجاد شود، اما در بلندمدت این سیاست به نفع کشور، منافع ملی و در نهایت مردم خواهد بود. پیشتر در گفتگو با تصمیم‌گیران نیز بر همین مسیر تأکید کرده ام..

وی خدمات حمل‌ونقل هوایی را یک بازار محدود خواند و گفت: هوانوردی مانند قوت روزانه نیست که افزایش قیمت آن بحران اجتماعی بزرگ ایجاد کند، اما به هر حال اثر تورمی دارد.خوشبختانه، دولت و نهادهای تصمیم‌گیر با نگاهی باز پای کار هستند و این موضوع را به فال نیک می‌گیریم. تعدد شرکت‌های هواپیمایی‌های خصوصی در کشور بالاست. ما هرچند یک شرکت دولتی و متعلق به صندوق بازنشستگی هما هستیم، اما باید در این فضای رقابتی خود را تقویت و عملیات و خدمات‌مان را به سطح کیفی بالاتری برسانیم. با رقابتی بودن بازار موافقم و معتقدم صنعت هوانوردی در حضور شرکت‌های خصوصی، می‌تواند صنعتی قابل اتکا باشد.

مدیرعامل هواپیمای چابهار، چالش تحریم و سوخت‌گیری در فرودگاه‌های خارجی را از دیگر معضلات و چالش‌های پیشروی صنعت خدمات هوانوردی خواند و گفت: یکی از مشکلات اصلی ما، عدم امکان سوخت‌گیری بسیاری از هواپیماهای ایرانی در فرودگاه‌های خارجی به دلیل تحریم‌هاست. بنابراین هواپیما باید با همان سوختی که در داخل کشور تأمین می‌شود، رفت و برگشت کند. گاهی به همین دلیل، هواپیما در مقصد خارجی زمین‌گیر می‌شود. در نتیجه، برخی شرکت‌ها ترجیح می‌دهند مسیرهایی را انتخاب کنند که در آن‌ها با چالش سوخت مواجه نشوند یا حتی از برخی مسیرها صرف نظر کنند.

وی افزود: از نظر تأمین سوخت در داخل، مشکلی وجود ندارد. ایران به لحاظ نفتی جزو پیشروهای جهان است و از گذشته در تولید سوخت باکیفیت تجربه و توان بالایی داشته است. شرکت‌های خارجی نیز بدون مشکل در ایران سوخت‌گیری می‌کنند.

مدیرعامل شرکت هواپیمایی چابهار نیروی انسانی متخصص را سرمایه گرانقدر شرکت‌های هواپیمایی‌های کشور خواند و مهاجرت کادر پرواز و کمبود نیروی متخصص را از دیگر معضلات شرکت هواپیمایی چابهار و دیگر شرکت‌های هواپیمایی‌ها معرفی کرد و از اهتمام ویژه صندوق بازنشستگی هما برای آموزش و جذب نیروهای متخصص در این صنعت هوانوردی خبر داد.

صندوق بازنشستگی هما، با راه اندازی مرکز آموزش هوایی هما، مرکز تعمیر و نگهداری هواپیما و تامین نیروی انسانی فنی و مهندسی هماتک و همچنین مدارس هما نقش بسزایی در آموزش، تامین و جذب نیروی انسانی در صنایع هوایی کشور به خود اختصاص داده است. 

کاپیتان ابراهیمی رواج شایسته‌سالاری را از دیگر برنامه‌های خود برای مقابله با هدر رفت منابع انسانی خواند و تاکید کرد و بیان داشت: ما می‌توانیم روی ارزش‌گذاری‌های سیستمی تمرکز کنیم، شایسته‌سالاری را پررنگ نماییم و برای تخصص‌ها ارزش قائل شویم. همچنین، باید به جوانان اعتماد کنیم و فضای لازم برای رشد آن‌ها را فراهم آوریم.

وی ادامه داد: در ساختار شرکت، چه از نظر چابکی سازمانی و چه از لحاظ چابکی پرسنل اداری و عملیاتی، پیشرفت‌های مهمی داشته‌ایم. ما یک تیم بسیار جوان داریم و با قاطعیت می‌گویم که در میان شرکت‌های هواپیمایی‌های ایرانی، از نظر میانگین سنی پرسنل متخصص عملیاتی و اداری، جزو معدود شرکت‌های هواپیمایی‌ هستیم که این شاخص بسیار پایین است. اگر شایسته‌سالاری را در شرکت رواج دهیم، این تیم آماده است که همراه ما به سوی اهداف بسیار بزرگ‌تر حرکت کند.

مدیرعامل شرکت‌ هواپیمایی چابهار در پاسخ به پرسش خبرنگار خبرگزاری ایرنا در خصوص افزایش سودآوری و بهره‌وری اقتصادی بیان داشت: ساختار شرکت باید به سمتی حرکت کند که بهره‌وری آن در امسال، نسبت به سال گذشته، به میزان قابل توجهی افزایش یابد. یک بنگاه اقتصادی باید آزادانه عمل کند، پیش از رسیدن آینده به فکر آینده باشد، و دغدغه اصلی‌اش بنگاه‌داری حرفه‌ای به معنای واقعی کلمه باشد. چالش عمده‌ای که معمولاً در مجموعه‌های دولتی وجود دارد این است که اهمیت سودآوری و بنگاه‌داری واقعی اغلب در مراتب پایانی قرار می‌گیرد. ما در شرکت‌ هواپیمایی چابهار تلاش خواهیم کرد و ثابت خواهیم کرد که می‌توانیم پا به پای مجموعه‌های خصوصی – که برای مالک و سهام‌دار اصلی سودآوری یک آیتم کلیدی است حرکت کنیم و شرکت را رشد دهیم.

ابراهیمی در پایان ابراز داشت: به‌عنوان یکی ازشرکت‌های زیرمجموعه صندوق بازنشستگی هما، هدف ما این است که از یک شرکت تقریباً “لب به لب” از نظر سود و زیان، به یک شرکت سودده قابل توجه تبدیل شویم. ما این پتانسیل، هدف‌گذاری و سیاست را داریم که ثابت کنیم می‌توان در همین ساختار، با وجود تمام مشکلات موجود، به بهره‌برداری عالی دست یافت و حتی به یک نمونه موفق در مدیریت یک تیم جوان، متخصص و آینده‌نگر تبدیل شد.